TAMBUR

TAMBUR NEDİR?

Tambur, Türk müziğinde yaygın olarak kullanılan mızraplıve yaylı olmak üzere iki çeşidi bulunan bir sazdır. Daha çok bir karpuz dilimi ya da armuda benzeyen gövdesiyle, uzun saplı çalgıların adı olarak kullanılmıştır. Klasik Türk Müziği’nin mızraplı ve yaylı çalgılarından biri olan tambur, ses açısından en fazla perdeye sahip olması nedeniyle ayrı bir öneme sahiptir.Yapı olarak; ses tablası, sap ve tekne olmak üzere üç ana parçadan oluşur. Tamburun yarım daire biçimindeki tekne bölümü meyve ağaçlarından ya da sert ağaçlardan; sap kısmı ıhlamur, gürgen ve kayın ağacından; ses tablası ladinden yapılır.

TAMBUR ÇEŞİTLERİ

Çocuk tamburu, kız tamburu, erkek tamburu ve meydan tamburu olmak üzere farklı boyutlarda tambur çeşitleri bulunmaktadır. Enstrümanı çalan kişiye kolaylık sağlamak amaçlı farklı boyutları yapılmıştır.

Mızraplı Tambur

Türk müziğinde klasik tip olan mızraplı tambur uzun saplı bir çalgıdır. Günümüzde daha çok bu haliyle kullanılan mızraplı tamburun oldukça sert bir maddeden yapılan mızrabı varıdır. Mızrabın uzunluğu icracının isteği üzerine 9.5-13.5 cm. arasında değişir. Esnemez bir çubuk olan mızrabın iki ucu da

kullanılır. Ama iki uç, farklı tınılar elde edebilmek için birbirinden biraz farklı yapılır.

Yaylı Tambur

Türk tamburunun çalınma tekniğini ve üslubunu kökünden değiştiren Cemil Bey, mızrapla çaldığı tamburu dizlerinin üstünde dik bir şekilde tutup yayın diğer tellere değmemesi için en alttaki iki çelik telle eşik arasına bir kibrit parçası koyarak yayla da çalmıştır. Yaylı tambur özellikle gazino ve plak dünyasında aranan bir çalgı durumuna gelmiştir. Yaylı tamburun gövde yapımında maun, karaağaç, çınar, akçaağaç, ardıç gibi çeşitli ağaçlar kullanılır. Ses tablası tahta olan yaylı tamburlar tambur-viyolonsel arası bir ses verirler. Madeni cümbüş gövdeli tamburlar ise daha ucuz olup yüksek sesleri dolayısıyla piyasa müziğinde kullanılmaktadır. Çıkan madeni sesi azaltmak için bu tür tamburların gövdelerine kadife bir kılıf geçirilir.Cümbüş adlı metal gövdeli ve metal telli çalgının mucidi olan Zeynel Abidin Cümbüş metal gövdeye tambur sapı takarak cümbüş-tamburu piyasaya sürmüş, bu yeni çalgı daha çok yayla çalınmıştır.

TAMBURUN YAPISI

Tekne : Sesi çoğaltan hazneye tekne denir. Tekne, kapak ve kapak üzerindeki kısımları barındıran ana kısımdır. Tekne kısmı karpuz dilimi şeklindeki ince ağaç parçalarının kıvrılarak birleştirilmesinden meydana gelir. Bu ağaçlar erik, dut ceviz, pelesenk, gül, kelebek, ardıç ve abanoz gibi sert ve kıymetli ağaçlardır. Bu büyük yarım daireye benzeyen teknesinin boyu 35 cm eni 30 kadardır. Derinliği 15 cm olan tamburun sap boyu 80cm kadardır.

Kapak : Enstrümanın en hassas kısmıdır. Çıkan sesin kalite ve gücünde birinci derecede etki etmektedir. Bir diğer ismiyle göğüs tahtasının iyice kurutulmuş olması gerekir. Göğüs oldukça ince (1,5-2 mm.) bir ladin veya köknar plakasıdır. Kullanılırken hassasiyet gösterilmesi gerekir.

Sap : Üzerinden geçen tellerin farklı noktalarına basıldığında değişik sesler veren masif (kaplama veya doldurma olmayan) kısımdır. Sap üzerine bağırsak ipler veya misinalarla perdeler sarılır ve bu perdeler ile ses aralıkları tespit edilir. Yaklaşık 1 m. uzunluğundaki sap, gövdenin içine yapıştırılan birtakozda açılan ufak yuvaya gömülerek gövdeyle birleştirilir. Sapı daha kısa ve daha uzun olan tamburlar da vardır.

takozda açılan ufak yuvaya gömülerek gövdeyle birleştirilir. Sapı daha kısa ve daha uzun olan tamburlar da vardır.

Klavye : Tamburun uzun sapı üzerinde bulunan elliden fazla perdenin bulunduğu klavye notaların bulunduğu alandır. Ağaç İşlemeli, sedef İşlemeli şekilde görebileceğiniz klavyesi tambura estetik bir güzellik katmaktadır.

Burguluk ve Burgular : Burgular için abanoz, pelesenk ve gürgen kullanılmaktadır. Özellikle abanoz ve pelesenk ağaçları önerilir. Burgular, konik açılmış burgu delikleri üzerinde döndürülerek telleri sıkar veya gevşetir.

Akort ve Teller : Tamburun5 ya da 7 teli vardır. Fakat bu sayı geçmişten günümüze değişiklik göstermiştir. Sarılan teller sapın ucundaki burgu denen anahtarlarla çalgı akort edilir. Koşullara göre akort bozulabilir bu durumda burguları ayarlayarak doğru akort ayarını yapabilirsiniz. Her tel grubu kuralına göre akort edilerek farklı sesler verir ve tamburun öz sesine ulaşmasını sağlar.

Paket İçeriği
4 Adet 0.30 Ekstra Tel
2 Adet 0.32 Ekstra Tel
3 Adet 0.40 Bronz Bam Bakır
1 Adet 0.60 Bronz Bam Bakır

Akort Düzeni

TAMBUR BAKIMI VE MUHAFAZASI

Korunaklı bir şekilde taşımak öncelik olmalıdır.  Enstrüman ayaklığında, masa gibi bir düzleme yatırarak, duvara asarak veya tambur kutusunda bulundurulmalıdır. Özellikle ısıtıcıların yakınında bırakmamak gerekir. Taşınırken kapak kısmına özellikle dikkat edilmelidir.  Çalan kişinin kolunun kapağa temas ettiği kısmı terden korumak gerekir, bu durum tekne bakımı içinde önemlidir.

Tambur bakımında diğer hassas kısımsa saptır. Tambur sapı, sap dibinden ilk köprüye kadar 78cm, burguluk kısmıyla birlikte yaklaşık 104cmlik oldukça uzun bir parçadan oluşur. Tellerde toplam 78,5 kg kuvvet gerilim vardır. Tellerin gerginliğiyle fiziksel bir davranış olarak sap sürekli öne doğru çekme eğilimindedir. Bu durum bir süre sonra tambur sapında yamulma oluşturur yani sap öne doğru eğilir. Tambur sapının bakımı için;

Isıtıcılardan uzak tutmak, aşırı nem ve çok kuru ortamlardan kaçınmak, soğuk-sıcak geçişlerinde akordunu kontrol etmek ve mümkün olduğunca bu geçişlere maruz bırakmamak, şiddetlice çarpmamak -ki bu durum tekneyle birlikte kapağın da zarar görmesine sebep olabilir. Ağacı dış etkenlerden korumak için tekne yüzeyine yapılan cilanın zarar görmesini engellemek gerekir.